CUMHURİYET HALK PARTİSİ’NDE BAŞBAKANLIK YAPMIŞ KİŞİLER
Cumhuriyet
"Türkiye
Devleti'nin hükümet şekli cumhuriyettir." hükmünün yer aldığı tasarı
üzerinde TBMM'de yapılan konuşmalardan sonra cumhuriyetin ilânı 29 Ekim 1923 yılında
kabul edildi.
"Yaşasın cumhuriyet!" sesleri
arasında alkışlarla cumhuriyet ilân edildi.
CHP
Türkiye Cumhuriyeti 'nin kurucu ve ilk yasal siyasi partisi olma özelliklerini
taşımaktadır.
CHP; Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde
işgallere direnmek amacıyla kurulan Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin
devamı olarak Atatürk tarafından ‘Halk Fırkası’ olarak kurulmuştur.
Partinin kurumsal olarak ortaya çıkışı
ise; Sivas Kongresi’ne dayanmaktadır.
FIRKA NE DEMEK?
İnsan topluluğu, askeri anlamda tümen ve siyasi anlamda ise parti demektir.
HALK FIRKASI NE ZAMAN KURULDU?
Lozan Antlaşması'nın kabulü nedeniyle Meclis'te baş gösteren yoğun
tartışmalar üzerine Mustafa Kemal Paşa, 9 Eylül 1923 tarihinde Dokuz Umde adı
verilen siyasi programı ilan etti ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı'na
verilen bir dilekçeyle kendisine bağlı Milletvekillerinden oluşan Halk
Fırkası’nı kurdu
HALK FIRKASINI KİMLER KURDU?
Refik Saydam, Celâl Bayar, Sabit Sağıroğlu, Münir Hüsrev
Göle, Cemil Uybadın, Kâzım Hüsnü, Saffet Arıkan ve Mehmet
Zülfü Tigrel, ilk Genel Sekreter ise Recep Peker'di.
HALK FIRKASI NE ZAMAN CUMHURİYET KELİMESİNİ ALDI?
1924 yılında başına Cumhuriyet kelimesi eklenmiş ve Cumhuriyet Halk Fırkası
adını almıştır.
NE ZAMAN CUMHURİYET HALK PARTİSİ (CHP) ADINI ALDI?
CHP’nin 1935 yılında yaptığı 4. Kurultayında alınan bir kararla dış dünya ile
daha uyumlu olabilmek için partinin adı; Cumhuriyet Halk Partisi olarak değiştirildi.
CHP’NİN LOGOSUNU KİM YAPTI, NE ZAMAN
KULLANILMAYA BAŞLANDI?
CHP'nin altı ilkesini simgeleyen altı oklu amblem, İsmail Hakkı
Tonguç tarafından tasarlandı ve 1933 yılında kullanılmaya başlandı.
CHP’DE KİMLER BAŞBAKANLIK YAPTI?
1.
İsmet İnönü
Daha önce de
hükümetler vardı, Ancak 29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyet ilan edildikten sonra
hükümet sıralaması 1 den başlamış ve İsmet İnönü 30 Ekim 1923 ‘ten 6 Mart 1924
yılına kadar Başbakanlık yapmış ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ve CHP’nin ilk
Başbakanı olmuştur.
İsmet İnönü 1924 yılında Hilafetin kaldırılması nedeniyle istifa etmiştir.
2. Celal Bayar
Celal Bayar, 1
Kasım 1937 - 11 Kasım 1938 arasında görev yaptı.
3. Refik Saydam
Bir önceki hükümetin başbakanı Celal Bayar'ın istifasının ardından
kuruldu. Yeni başbakan Chp Genel Sekreteri
Genel Sekreteri Refik Saydam oldu.
4.
Şükrü Saraçoğlu
9 Temmuz 1942 ile 9 Mart 1943 yılları arasında, Bir önceki başbakan Refik
Saydam'ın ölümünün ardından yeni bir hükümet kuruldu ve kuruldu ve CHP'li Şükrü Saracoğlu yeni başbakan
olarak atandı.
5. Recep Peker
Cumhuriyet Halk
Partisi , 21 Temmuz 1946'da yapılan seçimleri kazanmasına rağmen, CHP'li
Başbakan Şükrü Saracoğlu sağlık sorunları nedeniyle bir dönem daha
başbakanlığa devam etmeyeceğini açıkladı. Saracoğlu hükümetinde içişleri bakanı
olan Recep Peker hükümeti kurmakla görevlendirildi.
6. Hasan Saka
Bir önceki başbakan olan Cumhuriyet Halk Partili Recep Peker mecliste
yaşanan sert tartışmaların ardından 9 Eylül 1947'de istifa etti. Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü, daha ılımlı bir siyasetçi olan Hasan Saka 'yı başbakan olarak atadı.
7. Şemsettin Günaltay
Bir önceki
başbakan Hasan Saka 14 Eylül 1949'da istifa etti. Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü, partisinin genel sekreteri Hilmi Uran'ın önerisiyle Şemsettin
Günaltay'ı yeni başbakan olarak atadı.
8. Bülent Ecevit
1972 yılında
istifa eden ismet İnönü’nün yerine CHP genel başkanı olarak seçilmiştir.
1973 yılında yapılan seçimlerde Yüzde 33,3 oranında oy almış, 1974 yılında içinde
Necmettin Erbakan’ın da görev aldığı koalisyon hükümetinde başbakanlık
yapmıştır. 10 ay sonra bu görevinden istifa etmiştir.
Ecevit, 1977 Genel seçimlerinde Yüzde 41.4 oranında oy almış, Ancak yeteri
çoğunluğu sağlayamadığı için yine bir koalisyon hükümeti kurmak zorunda
kalmıştır.
Bülent Ecevit, 1979 yılında yapılan ara seçimlerde başarısız olunca görevinden
çekilmiştir.
